[Giải phẫu] – Cơ vận động nhãn cầu và cơ mi mắt

Cơ vận động nhãn cầu

Cơ vận động nhãn cầu là các cơ nằm trong hốc mắt, có nhiệm vụ di chuyển nhãn cầu để hướng mắt về các hướng khác nhau. Có tổng cộng 6 cơ vận động nhãn cầu, bao gồm:

4 cơ thẳng:

• Cơ thẳng ngoài: di chuyển nhãn cầu ra ngoài
• Cơ thẳng trong: di chuyển nhãn cầu vào trong
• Cơ thẳng trên: di chuyển nhãn cầu lên trên
• Cơ thẳng dưới: di chuyển nhãn cầu xuống dưới

2 cơ chéo:

• Cơ chéo trên: di chuyển nhãn cầu lên trên và ra ngoài
• Cơ chéo dưới: di chuyển nhãn cầu xuống dưới và vào trong

Các cơ vận động nhãn cầu được điều khiển bởi các dây thần kinh vận nhãn (dây thần kinh số III, IV và VI).

Chức năng cơ vận động nhãn cầu

Chức năng của các cơ vận động nhãn cầu

• Cơ thẳng trên: giúp nhãn cầu di chuyển lên trên
• Cơ thẳng dưới: giúp nhãn cầu di chuyển xuống dưới
• Cơ thẳng trong: giúp nhãn cầu di chuyển vào trong
• Cơ thẳng ngoài: giúp nhãn cầu di chuyển ra ngoài
• Cơ chéo trên: giúp nhãn cầu di chuyển lên trên và ra ngoài
• Cơ chéo dưới: giúp nhãn cầu di chuyển xuống dưới và vào trong

Bệnh lý liên quan đến cơ vận động nhãn cầu

• Liệt cơ vận nhãn: là tình trạng một hoặc nhiều cơ vận động nhãn cầu bị tổn thương, dẫn đến giảm hoặc mất khả năng vận động nhãn cầu. Liệt cơ vận nhãn có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm chấn thương, đột quỵ, viêm nhiễm, khối u,…
• Lác mắt: là tình trạng nhãn cầu không nằm đúng vị trí trong hốc mắt. Lạc nhãn có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm chấn thương, dị tật bẩm sinh,…
• Cận thị, viễn thị, loạn thị: là các tật khúc xạ của mắt, có thể gây ra rối loạn thị giác. Các tật khúc xạ này có thể do các cơ vận động nhãn cầu không hoạt động phối hợp nhịp nhàng với nhau.
• Rối loạn điều tiết: là tình trạng hai mắt không thể phối hợp với nhau để nhìn một vật ở khoảng cách gần.

Cơ mi mắt

Cấu tạo cơ mi mắt

Cơ mi mắt bao gồm hai cơ chính là cơ vòng mi và cơ nâng mi.

• Cơ vòng mi là một cơ trơn nằm dưới da mi mắt, có tác dụng đóng mi mắt lại. Cơ này được điều khiển bởi dây thần kinh sinh ba.
• Cơ nâng mi là một cơ vân nằm phía trên mi mắt, có tác dụng nâng mi mắt lên. Cơ này được điều khiển bởi dây thần kinh III.

Ngoài ra, còn có một số cơ nhỏ hơn nằm xung quanh mi mắt, có tác dụng giúp mi mắt di chuyển theo các hướng khác nhau.

Chức năng cơ mi mắt

Cơ mi mắt có các chức năng sau:

• Bảo vệ mắt khỏi các tác nhân bên ngoài như bụi, gió, tia UV,…
• Giúp mắt tiết ra nước mắt và phân tán đều nước mắt trên bề mặt giác mạc
• Giúp điều tiết ánh sáng vào mắt

Bệnh lý liên quan đến cơ mi mắt

Một số bệnh lý liên quan đến cơ mi mắt bao gồm:

• Co thắt cơ mi mắt: là tình trạng co thắt không tự chủ của cơ vòng mi, gây ra hiện tượng nháy mắt hoặc nhắm mắt không tự chủ.
• Bệnh Graves: là một bệnh lý tự miễn, gây ra tình trạng phì đại tuyến giáp, làm cho cơ vòng mi co thắt, dẫn đến co thắt cơ mi mắt.
• Bệnh Parkinson: là một bệnh lý thần kinh, có thể gây ra co thắt cơ vòng mi, dẫn đến co thắt cơ mi mắt.
• Chấn thương mắt: có thể gây tổn thương dây thần kinh điều khiển cơ mi mắt, dẫn đến co thắt cơ mi mắt.